GAYRİ METLUV VAHİY  

Muhterem M. Said Çekmegil Beyefendi, dergimizin Ekim - 1996 sayısında benim, vahyi gayri metlüv ile ilgili kanaatime katılmadığım ortaya koyan itirazî bir yazı lutfetmişlerdi. öncelikle üstadın, görüşlerine katılmasak da, yazısındaki nazik ve seviyeli üslöbundan dolayı teşekkür etmek istiyorum. Ve bu üslubun, bütün ilmî tartışma taraftarlarınca örnek ittihaz edilmesini temenni ediyorum.

Öyle anlaşılıyor ki, sayın Çekmeğin kendi deyişiyle, yoğun çalışmaları arasında, kendisini böyle bir yazı yazmaya iten sebep, bizim, vahyi gayri metlüvle ilgili "tamamen asılsız bir varsayım" şeklindeki ifademiz olmuş. Eğer, "katılmıyorum" deseydi bir şey denmeyebilîrdi" diyor sayın Çekmegil.

Biz, Allah Rasulü'ne Kur'an'dan başka bir vahiy daha geldiği inancına, "asılsız bir varsayım" demekle zaten kendi kanaatimizi izhar etmiş oluyoruz. Yani amacımız zaten katılmadığımızı belirtmektir. Yoksa hiç kim-seye düşüncelerimizi dayatmak gibi bir niyetimiz hiç olmamıştır. Bu iddia sonuçta bize aittir, kimse paylaşmak zorunda değildir. Kaldı ki, her cümlemizin basma "benim kanaatime göre...", "görüşüm odur ki" gibi bir şerh eklememiz gerekmez kanısındayım.

Diğer taraftan, sayın Çekmegil'in ileri sürdüğü gibi, böyle bir kanaate, ilmî hiçbir etüd yapmadan ansızın ulaşmış olmadığımız gibi, - zaten bu sadece bizim kanaatimiz de değildir - "kardeşlerimize yerli yersiz yüklenme" gibi bir niyetimiz de hiç olmamıştır. Amacımız, dinimiz islam'ın doğru anlaşılması uğrunda vüs'atimiz oranında hizmetkar olmaktan başka birşey değildir. Kaldı ki muhterem Çekmegil'in kendisi de, yazdığı birçok kitapla birçok insanı gücendirmiş (!), kendisinin mezhepsizlik, sünnet inkarcılığı gibi ithamlarla suçlanmasına neden olmuştu! Oysa biz biliyorduk ki, onun amacı böyle değildi, kardeşlerine yüklenmeyi de amaçlamıyordu.

Biz bu yazıda vahyi gayri metlüvün varlığına delil olarak sunulan bazı öncülleri tartışıp, bunların algılanışındaki yanılgıya dikkat çekmeye çalışacağız. Bunun için ilk önce, vahyi gayri metlüvden ne anlaşıldığım ortaya koymaya gayret edeceğiz, arkasından, Necm suresi/ 3. ayetinin ne anlama geldiği üzerinde duracağız.

Vahyi Gayri Metlüv Nedir?

"Vahyi gayri metlüv" kavramını kabul edenler genelde vahyi iki kısma ayırmaktadırlar.

1) Vahyi metlüv: Tilavet edilen, okunan, yani Allah'dan Hz. Peygamber'e inzal edilen vahiy. Ki bunun Kur'an'dan başka bir şey olmadığı açıktır. Buna "vahyi celî" (açık, zahir vahiy) adını da vermişlerdir.

2) Vahyi gayri metlüv: Tilavet edilmeyen, okunmayan vahiy. Buna da vahyi hafî (gizli vahiy) demişlerdir. Bu durumda vahyi hafî ya da gayri metlüv, Kur'an olmamaktadır. Mesela kudsî hadis denen bir tür hadis (?) vahyi gayri metlüv cinsinden kabul edilmiştir.

Vahyi gayri metlüv derken kastedilen şey şudur:

Allah, Rasulü Hz. Muhammed'e Kur'an'ın dışında ikinci bir vahiy daha gönderiyordu ve O'na bazı haberleri bildiriyor, bazı sırları ifşa ediyor veya birtakım işleri şöyle şöyle yapmasını emrediyordu. Bu anlamda Rasulullah'ın, bu tür vahye istinaden söylemiş olduğu sözlere kudsî hadis dendiği gibi, işlediği fiiller de vahye müstenid olmuş oluyordu. Kısacası, kimine göre Rasullullah'ın bütün hayatı, kimine göre sadece dinî alandaki işleri vahye müsteniddir.

Sayın Çekmegil, "Rasulullah'ın söylediği her söz, yaptığı her iş vahye müsteniddir" görüşüne de; Kur'an dışı vahiy yoktur diyenlere de katılmamakta, ikisinin ortasında bir yol tutmaktadır.

Vahyi gayri metlüv mefhumu, öyle zannediyorum ki İmam Safî île birlikte güncelleşmiştir. Safî, sünnetin vahiy ürünü olduğuna inanmaktadır. O şöyle diyor:

"Ben, dininden, aklından ve ilminden razı olduğum birini işittim. Diyordu ki, (Rasulullah), mül'ane isteyen karı-koca ve benzeri konularda ancak Allahu Teala'nın emri île hüküm verdi. Allah O'na iki şekilde vahyetmiş olabilir: Birincisi, O'na indirilen ve insanlara okuduğu vahiydir, ikincisi ise, Allahu Teala'nın O'na şöyle şöyle yap diye emretmiş olduğu elçiliktir." (1)

Safî, bu görüşte olanların delilinin muhtemelen Nisa suresi 113. ayeti olduğunu zikreder. Daha sonra, Rasul'ün sünnetinin, Allah'ın, hikmetten O'na ilham ettikleri olabileceği üzerinde durur.

Bu anlayışın gereği olarak imam Safi, Rasulullah'ın haram kıldığı bir şeyin de Allah'ın izniyle kıyamete kadar haram olduğunu kabul eder(2) . Zira ona göre sünnet de sonuçta vahiydir.

İşin doğrusu biz vahyi gayri metlüv adı altında Allah Rasulü Hz. Muhammed'e (sav) Kur'an dışında bir başka vahiy geldiğine inanmıyoruz. Akşını iddia edenlerin bunu kanıtlamalarının mümkün olmadığı görüşünü taşıyoruz. Yalnız "Kur'an dışı vahiy" derken, arıya vahyedilmesi gibi Kur'anî hikmetlerin konumuzla doğrudan alakası olmadığım düşünüyoruz. Zira tartıştığımız sorun, arının fıtrat kodlarıyla alakalı bir vahiy değildir.

Şimdi, sadece Said Çekmegil Hoca'nın değil, daha başkalarının da yanlış algıladıklarına inandığımız, hatta kimilerinin ayeti tamamen mecraından saptırdığını düşündüğümüz Necm suresinin 3-4. ayetlerinin anlamı üzerinde duracağız. Böylece vahyi gayri metlüv'ün mukni kanıtı sanılan ayeti celilenin öyle olup olmadığım anlama imkanım elde etmiş olacağız.

Rasulün Okuduğu Şey, Vahyedilen Kur'an'dan Başka Birşey Değildir

Kur'an-ı Mübin'den anladığımıza göre Mekke putperestleri Hz. Muhammed'in "şair" (21/5; 37/36; 52/30; 69/ 41), "mecnun" (15/6; 68/51), "öğretilmiş mecnun" (44/ 14) ve "kahin" (52/29) olduğunu düşünüyorlardı. Allahu Teala değişik biçimlerde onların bu saçma yakıştırmalarına cevap veriyordu. Muhammed'e gelen ilmin şiir olmadığı, buna gerek de olmadığı gibi (36/69), kendisinin de bir şair, mecnun ve kahin olmadığını hatırlatıyordu (69/41-42; 68/2; 52/29).